De ‘woest aantrekkelijke uitkoopregeling’ kan financieel voordeel opleveren, maar moet tijdig worden aangevraagd. Als gebruik is gemaakt van de BOR bij de bedrijfsovername, geldt een voortzettingseis van 5 jaar. Is gebruik maken van de uitkoopregeling dan alsnog mogelijk?
De uitkoopregeling en de BOR – fiscaal risico
De zogenaamde woest aantrekkelijke uitkoopregeling biedt boeren de mogelijkheid om te stoppen met hun bedrijf in ruil voor een vergoeding voor de waarde van hun bedrijf. Als bij de overname van het bedrijf gebruik is gemaakt van de bedrijfsopvolgingsregeling (de BOR), dan kan het stopzetten van de onderneming leiden tot een terugvordering van bespaarde belasting.
De periode van de BOR en het risico van de woest aantrekkelijke uitkoopregeling
De bedrijfsopvolgingsregeling (de BOR) biedt de mogelijkheid om – bij het erven of schenken van ondernemingsvermogen – geen erfrecht en schenkingsbelasting af te moeten dragen over (een deel van) de bedrijfswaarde. Wanneer gebruik wordt gemaakt van de BOR, dan moet de onderneming minimaal 5 jaar worden voortgezet, dit wordt ook wel de ‘voortzettingseis’ genoemd.
Wordt de onderneming binnen deze periode gestaakt, dan vervalt de vrijstelling en zal alsnog met de fiscus moeten worden afgerekend. Het enkel beëindigen van de activiteiten in de veeteelttak is geen volledige beëdiging van de gemengde agrarische onderneming. Of het risico bestaat dat de besparing van schenk- of erfbelasting alsnog (gedeeltelijk) teruggedraaid wordt, moet stapsgewijs beoordeeld worden.
Stoppen met veeteelt en eisen van de BOR
Het beëindigen van de activiteiten van één tak van de onderneming is een gedeeltelijke staking en is daarmee ook een staking in de zin van de BOR. Bij het stoppen met enkel de veeteelttak van een gemengd agrarisch bedrijf moet daarom worden beoordeeld of sprake is van gedeeltelijke staking. Uit de rechtspraak blijkt dat in de volgende situaties sprake kan zijn van gedeeltelijke staking:
- overdracht of liquidatie van een gedeelte van een onderneming dat een zekere zelfstandigheid in het geheel van de onderneming bezit;
- overdracht of liquidatie van een ondernemingsgedeelte dat naar zijn aard een zelfstandige onderneming kan vormen;
- duurzame belangrijke inkrimping van de onderneming.
Daarnaast is bij overdracht van een evenredig deel van de onderneming ook sprake van gedeeltelijke staking.
Zelfs als een van deze situaties zich voordoet, wordt dit niet altijd gezien als een staking in de zin van de BOR. Als gebruik gemaakt is van de BOR en de wens bestaat om gebruik te maken van de Lvb of de LBV-plus, dan leidt dit niet tot onvermijdelijke risico’s. Het is van belang om strategisch te werk te gaan. Er zijn mogelijkheden om de activiteiten van de veeteelttak uit te laten kopen van een onder de BOR overgenomen gemengd agrarisch bedrijf.
Herinvesteren in gelijksoortige bedrijfsactiviteiten
Om te voorkomen dat de situaties onder a. tot en met c. als een gedeeltelijke staking worden gezien, is het van belang dat gelijksoortige nieuwe activiteiten worden gestart. Het starten van deze activiteiten moet in onmiddellijke samenhang met de gedeeltelijke beëindiging van activiteiten gebeuren. Als gevolg daarvan wijzigt de identiteit van onderneming niet. Het moet gaan om economisch ‘gelijksoortige’ of ‘soortverwante’ activiteiten.
Veeteelt en akkerbouw – zelfde identiteit
De veeteelttak kan worden gezien als een zelfstandig onderdeel van de onderneming, want er zijn agrarische bedrijven die alleen veeteelt of alleen akkerbouwactiviteiten verrichten. Het Gerechtshof Arnhem heeft in 1979 al geoordeeld dat hier sprake is van soortverwante bedrijvigheid. Met een herinvestering in de akkerbouwactiviteiten na de uitkoop van de veeteelt, kan een terugvordering van schenkrecht of erfbelasting worden voorkomen; de periode waarin het bedrijf voortgezet moet worden onder de BOR blijft doorlopen.
Vervallen BOR-vrijstelling bij duurzame inkrimping
De nieuw gestarte activiteiten mogen niet leiden tot wezenlijke en duurzame inkrimping van de onderneming. Als de oorspronkelijke omzet met minimaal 30% afneemt en/of de bedrijfsmiddelen van de onderneming met minimaal 30% afnemen, is er sprake van een staking. Is er sprake van een staking dan wordt niet langer voldaan aan de voorzettingseis en vervalt de BOR-vrijstelling.
Vervallen BOR-vrijstelling bij gewijzigde identiteit
Als sprake is van een gewijzigde identiteit, leidt gebruikmaken van de uitkoopregeling er toe dat niet is voldaan aan de voortzettingseis van de BOR. Dit is het geval wanneer de verkoopopbrengst wordt gebruikt voor herinvestering in een sterk afwijkende activiteit. In een zogenaamde ‘in economische zin niet soortverwante bedrijvigheid’. Dan zal feitelijk beoordeeld moeten worden of de identiteit van de onderneming daardoor wordt gewijzigd. Opent de agrariër een camping (indien mogelijk gezien de stikstofbelasting) of plaatst de agrariër zonnepanelen op de vrijgekomen grond, dan zal hiervan bijvoorbeeld sprake zijn.
De uitkoopregeling als overheidsingrijpen en uitzondering in de BOR
Voor een (gedeeltelijke) staking door overheidsingrijpen bestaat een uitzondering op de voortzettingseis van de BOR. Deze uitzondering is geregeld in de Uitvoeringsregeling schenk- en erfbelasting (artikel 10 lid 2 sub c). De periode van 5 jaar waar de voortzettingseis op ziet, kan dan worden opgeschort.
Deze opschorting is mogelijk als gebruik wordt gemaakt van de “woest aantrekkelijke uitkoopregeling”, dit wordt gezien als overheidsingrijpen. De waarde van de vermogensbestanddelen van de veeteelttak moet dan worden geherinvesteerd binnen een vastgestelde periode. De periode waarin dit moet gebeuren is in beginsel 3 jaar (artikel 3.54 Wet IB 2001). De herinvestering mag gedaan worden in de andere tak van het gemengde bedrijf alsook in een andere onderneming van de verkrijger. De voortzettingsperiode wordt dan opgeschort en verlengd met de opgeschorte periode.
Voortzetten en de BOR een voorbeeld
In december 2020 nam een agrariër de onderneming van vader over, waarbij gebruik werd gemaakt van de BOR. In november 2023 wordt van de uitkoopregeling gebruik gemaakt om de veeteelt activiteiten te staken en het uitkoopbedrag ontvangen. Van de voorzettingsperiode van 5 jaar zijn op dat moment 25 maanden nog niet verstreken. Het bedrag dat als gevolg van de uitkoopregeling wordt ontvangen moet worden geherinvesteerd. Het bedrag kan worden geïnvesteerd in de bestaande akkerbouw activiteiten, maar ook om andere ondernemingsactiviteiten te ontplooien.
Voorbeeld
Vindt de herinvestering plaats in maart 2025, begint op dat moment de voortzettingsperiode weer te lopen. Na 25 maanden, in april 2027, is de gehele voortzettingsperiode verstreken.
De gevolgen voor de bezitseis
Naast de voortzettingseis kent de BOR ook nog de beziteis. De beziteis vormt kortgezegd een voorwaarde om van de BOR gebruik te kunnen maken. De schenker van de aandelen in de onderneming moet de aandelen vijf jaar in bezit hebben gehad en de vennootschap moet de onderneming vijf jaar hebben gedreven. Bij een uitbreiding van de bestaande activiteiten gaat voor de uitbreiding geen nieuwe bezitstermijn gelden. Voor de nieuwe activiteiten geldt dat de bezittermijn daarvoor aanvang op het moment van het opstarten van de nieuwe activiteiten.
Minder strenge eisen voor de herinvestering
Wanneer de onderneming met gebruikmaking van de BOR is verkregen, de voortzettingsperiode van 5 jaar nog niet is voltooid en gebruik wordt gemaakt van de “woest aantrekkelijke” uitkoopregeling, dan gelden er minder strenge eisen voor het doen van herinvesteringen. Het moet binnen een bepaalde periode gebeuren, maar de investeringen mogen ook plaatsvinden in een andere onderneming van de verkrijger. De voortzettingsperiode duurt daardoor wel langer.
De specialisten van LexQuire adviseren u graag over de risico’s en mogelijkheden met betrekking tot uw bedrijf. Mark Lennarts, een van de specialisten van LexQuire, beschikt over specifieke agrarische kennis. Als u buiten deze bedrijfstak uw onderneming wenst over te dragen of wenst te herstructureren bent u bij LexQuire ook aan het goede adres.
