Onlangs heeft het Gerechtshof van Amsterdam (hierna: het Hof) een arrest gewezen waarin het onaanvaardbaar werd geacht dat de onderhandelingen werden afgebroken en waarbij de schadevergoeding ook de gederfde winst kan omvatten. Het komt niet vaak voor: een vergoeding van het positief contractsbelang bij afgebroken onderhandelingen.
Afgebroken onderhandelingen en de risico’s
Dit is interessant om meerdere redenen. Bij de beoordeling van aansprakelijkheid wegens afgebroken onderhandelingen is een terughoudende opstelling van de rechter geboden. Verder bewogen rechtspraak en literatuur zich steeds meer richting van de rechtstelsels van onze buurlanden: vergoeding van gederfde winst is uit den boze. Nu blijkt echter dat een afbrekende partij in Nederland nog steeds (aanzienlijke) risico’s loopt.
De casus
In onderhavige casus was sprake van een gemeenschappelijk scholenproject. Hierbij waren gemeente, een overkoepelend orgaan van basisscholen en een aantal andere partijen, waaronder instanties en aanbieders van buitenschoolse opvang betrokken. Overleg vond plaats in een projectgroep en in een stuurgroep. Middels een intentieovereenkomst hebben partijen zich ertoe verbonden bepaalde zaken te regelen, waaronder de buitenschoolse opvang.
Aan een van de aanbieders van de buitenschoolse opvang, Tinteltuin, is vanuit de stuurgroep aangegeven dat zij de buitenschoolse opvang mocht verzorgen. Hierop is door een van de betrokken partijen weer teruggekomen. De keuze is toch gevallen op een andere aanbieder. Tinteltuin heeft bij monde van haar advocaat aangegeven hiermee niet in te kunnen stemmen. Zij had erop vertrouwd dat zij voor de buitenschoolse opvang zou mogen zorgen. De overeenkomst werd ontbonden en er werd schadevergoeding gevorderd: zowel voor het geleden verlies (werkzaamheden in verband met de onderhandelingen), als voor de gederfde winst (verlies dekking in de kosten die bij het reguliere sluiten van de overeenkomst plaats had gevonden en verlies aan bijdrage in de winst die zou zijn gegenereerd).
Afgebroken onderhandelingen en schadevergoeding
Over de beoordeling van de vraag of afgebroken onderhandelingen nopen tot schadevergoeding is door de Hoge Raad inmiddels een hele reeks arresten gewezen. Een samenvatting hiervan wordt door het Hof als maatstaf aangelegd voor de beoordeling:
- partijen moeten hun gedrag door elkaars gerechtvaardigde belangen laten leiden;
- afbreken mag, tenzij dit wegens gerechtvaardigd vertrouwen bij de wederpartij op het tot stand komen van de overeenkomst, of in verband met andere omstandigheden van het geval, onaanvaardbaar is;
- meegewogen wordt: de mate waarin en manier waarop de afbrekende partij heeft bijgedragen aan het ontstaan van het vertrouwen en de gerechtvaardigde belangen die hij heeft (denk bijvoorbeeld aan onvoorziene omstandigheden);
- indien 1) sprake is van onvoorziene omstandigheden, en 2) de onderhandeling desondanks worden voortgezet, moeten het vertrouwen worden beoordeeld naar het moment dat wordt afgebroken, in verhouding tot het hele onderhandelingsproces.
- dit is een strenge maatstaf en wordt terughoudend toegepast: zelfs wanneer er een gerechtvaardigd vertrouwen bestond, betekent dit niet dat afbreken onaanvaardbaar is, omdat ook rekening moet worden gehouden met de belangen van de afbrekende partij.
Positief contractsbelang – gemaakte kosten en gederfde winst
In het geval van Tinteltuin werd geoordeeld dat de onderhandelingen in vergevorderd stadium waren en dat de Tinteltuin erop mocht vertrouwen dat de overeenkomst met haar zou worden gesloten. Afbreken was daarom onaanvaardbaar: er is op ondubbelzinnige wijze aan Tinteltuin duidelijk gemaakt dat zij de buitenschoolse opvang mocht verzorgen. De wijze waarop de samenwerking invulling zou krijgen was nog enkel een formaliteit. Er waren verder geen omstandigheden die aan ondertekening van de overeenkomst in de weg stonden. In conclusie wordt door het Hof aannemelijk geacht dat Tinteltuin als gevolg van het afbreken mogelijk schade heeft geleden. Het gaat hierbij om gemaakte kosten zonder resultaat en gederfde winst.
Conclusie
Duidelijk is dus dat het afbreken van onderhandelingen niet altijd geoorloofd is en risico’s met zich meebrengt. Voor vragen met betrekking tot dit onderwerp kunt u contact opnemen met een van de specialisten van LexQuire Tax & Law.
