Een verkeerd medicijn voorgeschreven, operatie slecht voorbereid of verkeerde diagnose gesteld? Een zwijgcontract in de zorg biedt de mogelijkheid om deze misstappen stil te houden. Wat betekent dit voor de patiënt? Recentelijk is er veel aandacht geweest voor zwijgcontracten in de zorg.
Zwijgcontracten in de zorg
In ons land worden gemiddeld ruim 8.500 operaties per dag uitgevoerd. Het mag dan ook niet verbazen dat op de operatietafel wel eens iets misgaat. De getroffen patiënt wil meestal erkenning van de misstap en een passende compensatie voor zijn leed. Artsen en overige zorgverleners willen de patiënt beiden geven, zonder dat daar een rechter aan te pas moet komen. Een fout heeft immers al genoeg ellende voor beide partijen veroorzaakt.
Vaak wordt dan tussen partijen een zogenoemde vaststellingsovereenkomst afgesloten, waarin wordt vastgelegd wat er is gebeurd en welke compensatie daartegenover staat. In zo’n overeenkomst wordt meestal een geheimhoudingsbeding opgenomen. Dat wordt het zogenoemde zwijgcontract genoemd.
Term zwijgcontract misleidend?
De naam zwijgcontracten kan misleidend zijn. Het is namelijk geen volledig contract waarop het begrip ziet, maar één enkele bepaling in een contract. Een soort geheimhoudingsclausule zoals die ook in bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst voorkomt.
Die geheimhoudingsclausule kan zien op het feit dat zich een ernstig incident heeft voorgedaan, maar ook op het afzien van een gang naar de tuchtrechter, politie of justitie of het afzien van het doen van een melding aan de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).
Zwijgcontract in de zorg wel wettelijk toegestaan?
In principe is niets mis met een geheimhoudingsbeding. Ook als tussen een patiënt en een zorgverlener wordt afgesproken dat partijen geen uitspraken zullen doen over de inhoud van de overeenkomst of de hoogte van de afgesproken schadevergoeding, is in principe geen vuiltje aan de lucht.
Het is echter anders als de afspraak wordt gemaakt dat een patiënt geen melding zal doen bij politie, justitie of de IGJof dat de patiënt niet naar de tuchtrechter mag stappen.
Dat heeft te maken met het algemeen belang dat gediend is met die mogelijkheden. Het is van belang, juist in de zorg, dat er openheid en transparantie is. Dat komt ook in diverse wetgeving terug.
Wettelijke bepalingen over zwijgcontracten
Er is geen wettelijk verbod op zwijgcontracten. Een zwijgcontract vindt zijn wettelijke grondslag in het burgerlijk wetboek, omdat het een vaststellingsovereenkomst is. Om te beoordelen of de overeenkomst rechtsgeldig is, zal dan ook gekeken moeten worden naar artikel 3:40 lid 1 BW. Artikel 3:40 lid 1 BW bepaalt:
Een rechtshandeling die door inhoud of strekking in strijd is met de goede zeden of de openbare orde, is nietig.
Om strijdig te zijn met artikel 3:40 lid 1 BW moet sprake zijn van een inhoud of strekking die in strijd is met de goede zeden. Dat zou in de zorg zijn uitwerking vinden in een inhoud én strekking die strijdig is met de strekking van diverse wetten in de zorg die openheid en transparantie nu juist verplichten.
Zoals gebruikelijk in de juridische praktijk zal altijd van belang zijn hoe en waarom het geheimhoudingsbeding is terechtgekomen in de vaststellingsovereenkomst. Als dit bijvoorbeeld tot stand komt op verzoek van de patiënt, is het bezwaar wellicht wat minder zwaarwegend dan in het geval dat de zorgverlener heeft aangegeven geen schadevergoeding te betalen zonder zwijgcontract.
De wet biedt in artikel 3:40 lid 2 BW echter mogelijkheden om contracten ‘nietig’ te laten zijn. Dit kan alleen indien het contract in strijd is met een dwingende wetsbepaling. Op het moment van het schrijven van deze bijdrage (maart 2022) is deze wetsbepaling er nog niet voor zwijgcontracten in de zorg.
Zwijgcontract in de aandacht
Zwijgcontracten hebben recent veel aandacht gekregen, omdat er in het voorjaar van 2020 een wetsvoorstel over zwijgcontracten in de gezondheidszorg online in consultatie gegaan. Dat wetsvoorstel is in het voorjaar van 2021 aan de Tweede Kamer toegezonden. In week 13 van 2022 zal hierover in de Tweede Kamer worden gedebatteerd. Wegens andere politieke prioriteiten (onder meer ten aanzien van corona) is het debat overigens al meermaals uitgesteld.
Doel van het voorstel is om duidelijk te maken dat een geheimhoudingsbeding vanaf het moment van totstandkoming nietig is. Dit biedt civielrechtelijke handvaten, omdat de overeenkomst dan aangetast kan worden, althans van aanvang aan niet heeft bestaan, omdat dit in strijd zou zijn met artikel 3:40 lid 2 BW. Dat is net wat eenvoudiger dan de toch wat ingewikkelde route van 3:40 lid 1 BW.
Maatwerk zwijgcontracten
Een zwijgcontract is dus niet altijd toegestaan. Een zwijgcontract dat reeds ondertekend is, is niet altijd geldig. Wegens het ontbreken van een wetsbepaling, zijn er geen vaste kaders te geven. Het beoordelen van een zwijgcontract is maatwerk. De specialisten van LexQuire kunnen beoordelen of een zwijgcontract gesloten kan worden. Ook kunnen zij beoordelen of een reeds gesloten zwijgcontract aangetast kan worden. Neem contact op om advies in te winnen over uw situatie.
