Het eigendomsvoorbehoud en het pandrecht zijn onmisbare zekerheden bij het leveren van goederen. Indien niet tijdig wordt betaald, wilt u de zaken immers terughalen of verkopen. Duidelijke afspraken hierover zijn van groot belang om problemen te voorkomen.
Eigendomsvoorbehoud en pandrecht
Hieronder wordt eerst geschetst wat het eigendomsvoorbehoud inhoudt en hoe dit gevestigd kan worden. Voorts wordt ingegaan op het pandrecht. Tenslotte worden de verschillen tussen het eigendomsvoorbehoud en het pandrecht uitgelicht.
Eigendomsvoorbehoud
De naam geeft al aan dat een leverancier zich de eigendom voorbehoudt. Artikel 5:1 BW stelt daarbij:
Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben
Een (bedongen) eigendomsvoorbehoud strekt ertoe leveranciers meer zekerheid te bieden. Dit wordt gedaan door de eigendom over de door hen geleverde zaken voor te behouden. Met een (bedongen) eigendomsvoorbehoud kan de leverancier de geleverde goederen terugvorderen. Dit wordt ook wel revindicatie genoemd. Revindicatie is ook mogelijk in het geval van een faillissement.
Eigendom bij de leverancier
Met een eigendomsvoorbehoud is de juridische eigendom niet overgedragen. Dat betekent dat de goederen weliswaar in het bezit zijn van de afnemer, maar de leverancier de juridische eigenaar blijft. Deze situatie blijft in stand tot het moment waarop de afnemer aan de bedongen voorwaarden voldoet. Vaak is dit betaling van het gehele verschuldigde bedrag. Conform artikel 3:92 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek wordt de eigendom namelijk enkel overgedragen onder opschortende voorwaarden.
Vastleggen van het eigendomsvoorbehoud in de koopovereenkomst
Om het eigendomsvoorbehoud te kunnen inroepen, is het van belang dat het eigendomsvoorbehoud op een correcte wijze is gevestigd. Dit gebeurt doorgaans in de koopovereenkomst tussen de leverancier en de afnemer. Het eigendomsvoorbehoud wordt dan uitdrukkelijk vastgelegd. De afspraak dat de eigendom van de geleverde zaken pas overgaat op het moment dat de afnemer de koopprijs heeft voldaan, wordt uitdrukkelijk en schriftelijk vastgelegd.
Vastleggen van het eigendomsvoorbehoud in de algemene voorwaarden
Een andere mogelijkheid om een eigendomsvoorbehoud te vestigen, is het vastleggen daarvan in de algemene voorwaarden. Let wel – deze dienen op de juiste wijze van toepassing te worden verklaard.
Voor het inroepen van de algemene is immers het navolgende van belang. De algemene voorwaarden dienen:
- vóór of tijdens het sluiten van de overeenkomst van toepassing te zijn verklaard;
- door de leverancier aan de afnemer ter hand te worden gesteld;
- door de afnemer te worden aanvaard.
Enkel indien de algemene voorwaarden tijdig van toepassing zijn verklaard, ter hand zijn gesteld en aanvaard, zijn deze geldig. Ook is enkel dan een (in de algemene voorwaarden vastgelegd) eigendomsvoorbehoud geldig overeengekomen.
Pandrecht
Het pandrecht is een zekerheidsrecht dat gevestigd kan worden op goederen. Het wordt gevestigd als zekerheid voor (terug)betaling van een geldvordering. Op registergoederen ( bijvoorbeeld onroerende zaken) kan geen pandrecht gevestigd worden.
Indien de leverancier een pandrecht vestigt, wordt hij pandhouder. De zekerheid die het pandrecht biedt is tweeledig. De pandhouder verkrijgt namelijk het recht van parate executie en de positie van separatist in geval van faillissement.
Het recht van parate executie
Het recht van parate executie maakt het voor de pandhouder mogelijk om zonder gerechtelijk vonnis het verpande goed te executeren. Artikel 3:248 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek stelt:
Wanneer de schuldenaar in verzuim is met de voldoening van hetgeen waarvoor het pand tot waarborg strekt, is de pandhouder bevoegd het verpande goed te verkopen en het hem verschuldigde op de opbrengst te verhalen.
Dat betekent in principe dat de zaak waarop het pandrecht is gevestigd verkocht wordt en de pandhouder de opbrengst krijgt om de schuld te voldoen. Let wel – in sommige gevallen kan de verkoop niet zonder meer plaatsvinden. Er kan sprake zijn van meerdere pandhouders, beslagleggers of anderszins reeds gevestigde zekerheidsrechten. Onze specialisten adviseren u graag over uw specifieke situatie.
Separatist door pandrecht
Voorts is de pandhouder separatist in geval van faillissement. De positie van separatist in geval van faillissement zorgt ervoor dat de pandhouder geen rekening hoeft te houden met het faillissement. Zo kan de pandhouder zich verhalen op het verpande goed zonder dat hij daarvoor een vordering hoeft in te dienen bij de desbetreffende curator.
Vestiging van het pandrecht
Voor de vestiging van een pandrecht op een roerende zaak is het onderscheid tussen het vuistpandrecht en het stil (of bezitloos) pandrecht van belang, omdat deze op verschillende wijzen gevestigd moeten worden.
- Vuistpandrecht wordt gevestigd middels een overeenkomst tussen de afnemer (in deze situatie de pandgever genoemd) en de pandhouder. De roerende zaak wordt in de macht van de pandhouder wordt gebracht.
- Stil (of bezitloos) pandrecht moet door de pandgever en pandhouder worden vastgelegd in een notariële akte of een onderhandse akte die geregistreerd wordt bij de Belastingdienst. De zaak hoeft alsdan niet in de macht van de pandhouder te worden gebracht.
Verschillen tussen het eigendomsvoorbehoud en het pandrecht
Het eigendomsvoorbehoud wordt overeengekomen ten aanzien van goederen die in eigendom zijn van de leverancier. Deze levert onder opschortende voorwaarden. De juridische eigendom blijft bij de leverancier. Indien de afnemer de koopprijs niet voldoet, kan de leverancier de goederen terugvorderen (revindiceren).
Het pandrecht wordt gevestigd op goederen die geen eigendom zijn van de leverancier. De leverancier wordt pandhouder indien hij een pandrecht vestigt. Het gevestigde pandrecht strekt tot zekerheid van betaling van een geldvordering. Indien de afnemer, de pandgever, niet betaalt, dan kan de pandhouder het goed verkopen en zijn geldvordering uit de opbrengst voldoen.
Gelijktijdig eigendomsvoorbehoud en pandrecht op één goed
Het is van belang om na te gaan of er reeds een eigendomsvoorbehoud rust op een goed alvorens er pandrecht op te vestigen. Hoe te handelen indien reeds een eigendomsvoorbehoud is gevestigd en u alsnog een pandrecht wenst te vestigen, leest u hier.
Conclusie pandrecht en eigendomsvoorbehoud
Concluderend versterken het pandrecht en het eigendomsvoorbehoud de positie van de leverancier, mits voornoemde zekerheden op een correctie wijze zijn gevestigd. Het is derhalve van belang om op voorhand duidelijkheid te verkrijgen welke van voornoemde zekerheidsrechten een uitkomst kan bieden én hoe deze op een correcte wijze gevestigd moet worden.
Zonder correcte vestiging kan de leverancier het pandrecht, dan wel eigendomsvoorbehoud, immers niet inroepen. De leverancier heeft dan geen zekerheid meer waarop hij zich kan verhalen indien de afnemer niet (tijdig) tot betaling overgaat.
Indien u advies wilt over uw situatie, neem dan contact op met een van onze specialisten. Zij bekijken met u de mogelijkheden die u heeft om verschillende zekerheidsrechten te vestigen. Ook adviseren zij u graag over het inroepen van uw zekerheidsrechten. Ook als afnemer kunt u bij ons terecht. Wij bekijken alsdan bijvoorbeeld of de zekerheidsrechten correct zijn gevestigd.
