De digitale euro, geclassificeerd als digitale centrale bank valuta, onderscheidt zich van cryptocurrencies. Toen de Europese Commissie de introductie van deze digitale valuta van de Centrale Bank (CBDC) voorstelde, kwamen tijdens de Covid-19-pandemie verschillende complottheorieën naar boven. Maar waar gaat het eigenlijk over?
Onthulling van de digitale euro: een juridisch perspectief
Het voorstel van Europese Commissie om een Central Bank Digital Currency, ook wel bekend als de Digitale Euro, uit te gaan geven, ging gepaard met complottheorieën die ook opkwamen ten tijde van de Covid-19 pandemie. Alleen waar gaat het eigenlijk om? Zijn de zorgen terecht? En voor welk probleem biedt de Digitale Euro nu eigenlijk een oplossing? Het mag duidelijk zijn, de Digitale Euro lokt, net als de (inmiddels) gewone euro, de nodige reacties uit. In deze bijdrage zal ik ingaan op deze vragen en het licht schijnen op iets wat nu nog onbekend is, maar wat in de toekomst zomaar eens het nieuwe normaal kan worden.
Wat is de Digitale Euro?
De Digitale Euro valt binnen de categorie digitaal centralenbankgeld, het moet niet verward worden met virtuele valuta (crypto currencies). Het verschil tussen de Digitale Euro en virtuele valuta zit in het feit dat een virtuele valuta een non-gouvernementele munt is.
Daarentegen wordt de Digitale Euro – en ander digitaal centralenbankgeld – uitgegeven door (zoals de naam al zegt) een centrale bank, zoals de Europese Centrale Bank of de Nederlandsche Bank. Eigenlijk laat het zich nog het beste vergelijken met een gewoon bankbiljet, maar in plaats van dit bankbiljet te drukken en uit een geldautomaat te halen, is het digitaal beschikbaar (net als het geld op je bankrekening). De Digitale Euro is dus publiek geld. De beschikbaarheid van publiek geld is van belang om een geldstelsel stabiel te houden. Indien er minder publiek geld in omloop is, dan wordt het geldsysteem instabieler.
“Indien er minder publiek geld in omloop is, dan wordt het geldsysteem instabieler.”
Laat ik daar een voorbeeld van geven. Het grote verschil tussen de Digitale Euro en het bedrag dat op je bankrekening zichtbaar is, is dat de Digitale Euro gewaarborgd is door een centrale bank (publiek geld). Het bedrag op je bankrekening is het bedrag dat je van de bank te vorderen hebt. Als iedereen het bedrag dat diegene op de bankrekening ziet staan wil opnemen, dan ontstaan grote problemen. Een goed voorbeeld daarvan is de val van de First Republic Bank in America. De banken hebben vanzelfsprekend geen stapels van biljetten en munten liggen, die bij elkaar opgeteld dezelfde waarde hebben als het totale saldo van alle rekeningen bij elkaar opgeteld. De Digitale Euro zal een dergelijk probleem niet hebben.
Hebben we de Digitale Euro nodig?
Een interessante vraag is welk probleem de Digitale Euro zal oplossen, of beter gezegd, is er überhaupt een probleem? Over het algemeen wordt aangenomen dat de Digitale Euro een oplossing is, op zoek naar een probleem. Of te wel, eigenlijk voegt het weinig toe. Zeker vanuit Nederlands perspectief is dit standpunt begrijpelijk. Het elektronische betalingsverkeer in Nederland is zeer goed georganiseerd en vrijwel overal kun je pinnen, waardoor het gebruik van contant geld de laatste jaren sterk is afgenomen.
Alleen als je de grens naar Duitsland over gaat, dan duurt het niet lang om een plek te kunnen vinden waar juist enkel contant geld wordt geaccepteerd en waar een betaling per pin niet mogelijk is. En juist voor zulke situaties beoogt deDigitale Euro een oplossing te bieden. Daarnaast zijn er nog diverse andere voorbeelden, waarin de Digitale Euro van toegevoegde waarde kan zijn. Een van de – voor Nederland – meest in- teressante voorbeelden is dat de Digitale Euro ook beschikbaar moet zijn indien er een pin- storing is, zodat via die weg alsnog betalingen verricht kunnen worden.
“Er zijn diverse voorbeelden waarin de Digitale Euro van toegevoegde waarde kan zijn.”
Kortom, de Digitale Euro biedt diverse praktische voordelen, waardoor het een nuttig instrument kan blijken in ons dagelijkse betalingsverkeer.
Hoe zit het met de privacy?
Een van de meest besproken kritiekpunten als het gaat om de digitale euro, is de zorg omtrent de privacy van de betalingen. Contant geld is vrijwel niet te traceren. Dit terwijl digitale betalingen over het algemeen meer persoonsgegevens inzichtelijk maken.
De Europese commissie is niet doof geweest voor geluiden uit de samenleving op dit punt en heeft rekening gehouden met de geuite zorgen. In het op 28 juni 2023 gepubliceerde voorstel voor een verordening ter invoering van de Digitale Euro, is onder meer aangegeven (in artikel 35) dat de nodige technische maatregelen worden genomen om de identiteit af te schermen. Daarbij valt onder meer te denken aan pseudoniemen.
Alhoewel de kritiek niet uit de lucht is gegrepen, is het de vraag of de zorgen terecht zijn. Immers, als Piet nu € 100,- aan Jan geeft, dan weet Jan dat die van Piet afkomstig zijn. Als Piet vervolgens 100,- digitale euro’s aan Jan stuurt, die onder de noemer 1234 zichtbaar zijn voor Jan, dan weet Jan ook dat die van Piet afkomstig zijn.
Afrondend
Inmiddels is de feedback ronde na publicatie van het voorstel door de Europese commissie afgerond, zodat het wetgevende traject kan worden voortgezet. Pas nadat het wetgevende traject is afgerond, kan er worden gekeken naar het daadwerkelijke gebruik van de digitale euro. Naar verwachting zal dat nog wel enige tijd duren, de commissie zelf gaat uit van 2028. Ik ben benieuwd naar de toekomst, ik hoop u ook.